Batı - Doğu Divanı

BATI-DOĞU DİVANI

“Batı-Doğu Divanı”, Goethe’nin, hazırlıklarına 1814’de İranlı

şair Hâfız’ın “Divanı”nı Hammer çevirisinden okumasıyla

başlamış sayılmaktadır. Bu çeviriyle önünde açılan Müslüman

Şark dünyasını Batı’nın orientalistik (Şarkiyat) araştırmalarıyla

temellendirmiştir. Öte yandan Alman edebiyat dünyası da

başta Herder olmak üzere kendisini dünya insanlık tarihine

açılmak gibi bir ufuk genişletmesine hazırlamıştı.

Hâfız divanının Goethe’de uyandırdığı Şark’a açılma hevesi, o

sıralarda kendisi için bıktırıcı, sıkıcı bir ruh atmosferi yaratan

Fransız-Alman çekişmesinden kaynaklanmıştır. Söz konusu

eser bir anlamda bir “kaçış”tır. Sebep olan savaş havası da

Goethe’nin denge ve huzur arayan tabiatına terstir çünkü.

Eser, Goethe’nin Hâfız divanından kaynaklı Şark ve İslam

algılayışını dile getirmesinin yanı sıra Avrupa kültürünün

temelleri olarak bilinen Antik Roma-Yunan mitolojisinden

yansımalar da kendini arada bir hissettirir. Eserin başlığında ve

Doğu kelimesinin önünde Batı’nın yer alması bence her şeye

rağmen önemsenecek bir özelliktir.

Gürsel Aytaç